29 stycznia - Międzynarodowy Dzień Puzzli

Międzynarodowy Dzień Puzzli znany tez jako Międzynarodowy Dzień Łamigłówek lub Dzień Składanki i Łamigłówki to święto obchodzone od około połowy lat 90-tych. Dokładna geneza Dnia Puzzli nie jest znana, ale święto zostało prawdopodobnie zainicjowane przez amerykańskich producentów wszelkich rodzajów zabaw umysłowych.

W j. polski słowo puzzle odnosi się praktycznie tylko do układanki obrazków i obrazów z małych fragmentów o specyficznych kształtach. Ale słowo "puzzle" w języku angielskim ma kilka znaczeń. Etymolodzy doszukali się, że pierwsze użycie słowa pochodzi z XVI w. i wówczas był to czasownik, który oznaczał " sprawić, że ktoś poczuje się zdezorientowany ponieważ czegoś nie rozumie". Z czasem słowo "puzzle" stało się synonimem słowa "zagadka", "układanka" a z czasem także oznaczało grę nad którą trzeba dokładnie pomyśleć, w określonym porządku, aby ją wygrać lub rozwiązać.

Puzzle to gra, problem lub zabawka , która testuje pomysłowość lub wiedzę danej osoby. W takiej układance od osoby rozwiązującej oczekuje się, że układa elementy w sposób logiczny, aby znaleźć poprawne lub zabawne rozwiązanie układanki. Puzzle są często tworzone jako forma rozrywki, ale mogą również wynikać z poważnych problemów matematycznych lub logicznych . W takich przypadkach ich rozwiązanie może być istotnym wkładem w badania matematyczne.

Zatem to dzień wszelkich gier i zabaw takich jak popularne krzyżówki, sudoku, kostka Rubika, klasyczne puzzle jako układanie obrazu, pasjanse, zagadki matematyczne i inne zagadki i zabawy umysłowe.

Układanka - puzzle tradycyjne

Wg. różnych źródeł za wynalazcę układanki typu puzzle uważa się Johna Spilsbury, brytyjskiego grawera i kartografa. Opracowane przez niego wczesne układanki, były wytwarzane poprzez montowanie map na arkuszach twardego drewna i cięcie wzdłuż granic państwowych, tworząc układankę przydatną do nauczania geografii. Jak podaje Wikipedia takie "rozcięte mapy" były używane do nauczania dzieci króla Jerzego III i królowej Charlotte w XVIII wieku. Układanki tekturowe pojawiły się pod koniec XIX wieku, ale z powodzeniem zastępowano układanki drewniane ze względu na przekonanie producentów, że układanki tekturowe będą postrzegane jako niskiej jakości. Popularność puzzli wzrosła w okresie Wielkiego Kryzysu (lata 30-te XX w.), ponieważ stanowiły tanią, trwałą i nadającą się do recyklingu formę rozrywki. Mniej więcej w tym czasie układanki ewoluowały, stając się bardziej złożone i atrakcyjniejsze dla dorosłych. Były również rozdawane w promocjach produktów i wykorzystywane w reklamach , gdzie klienci uzupełniali obraz promowanego produktu. Usprawnienia procesów produkcyjnych po II wojnie światowej sprawiły, że układanki tekturowe stały się bardziej atrakcyjne. Większość współczesnych puzzli jest wykonana z tektury, ponieważ są one łatwiejsze i tańsze w masowej produkcji niż oryginalne drewniane modele. Powiększona fotografia lub wydrukowana reprodukcja obrazu lub innej dwuwymiarowej grafiki jest przyklejana do kartonu przed cięciem. Wcześniej używano do cięcia wykrojniki i prasy, współcześnie do cięcia coraz częściej używa się cięcia z użyciem lasera. Zaletą wycinania laserem jest to, że układankę można wyciąć na dowolny wymiar, dowolny kształt, dowolną wielkość (lub dowolną liczbę) elementów.

Puzzle są dostępne w różnych rozmiarach i z różną ilością elementów. Dla najmłodszych dzieci składają się z kilku lub kilkunastu elementów, dla dorosłych zwykle zawierają kilkaset czy kilka tysięcy elementów. Prawdopodobnie największe dostępne na rynku puzzle składają się 54 tys kawałków i po złożeniu tworzą układankę o rozmiarze 864x204 cm (ponad 17m i kosztują około 2,5 tys zł. Rekord Guinessa pod względem największych puzzli został pobity w lipcu 2018 r. - w Zjednoczonych Emiratach Arabskich ułożono układankę o powierzchni 6122,68 m z 12320 elementów. Jest tez rekord Guinessa pod względem największej ilości kawałków - dokonali tego wietnamscy studenci. We wrześniu 2011 r. 1600 studentów w ciągu 17 godzin ułożyło układankę o wymiarach 14,85 x 23,20 m z 551232 kawałków. Poprzedni rekord był ustanowiony w Singapurze w 2002 r. (212323 puzzle).

Ciekawostka

Według Kanadyjskiego Towarzystwa Alzheimera układanie puzzli jest jednym z wielu działań, które mogą pomóc w utrzymaniu aktywności mózgu i przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na chorobę Alzheimera