18 marca 1921 - Traktat ryski

Na jesieni 1920 r. wojna polsko-bolszewicka się zakończyła, dlatego też od razu przystąpiono do prac nad przyszłym traktatem pokojowym. Preliminaria podpisano już 12 października, a zawieszenie broni weszło w życie kilka dni później - 18. Jako miejsce prac nad pokojem wybrano Rygę, na neutralnym terytorium Łotwy. Na czele polskiej delegacji, wyłonionej przez sejm oraz Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, stanął Jan Dąbski, a wyraźną większość wśród członków stanowili politycy prawicy. Stronie sowieckiej przewodniczył dyplomata Adolf Joffe. Polacy dzielili się na dwa stronnictwa: z jednej strony endeckie, mające na celu inkorporację etnicznie obcych, ale możliwych do spolonizowania ziem kresowych, z drugiej - piłsudczykowskie, opowiadające się za ideą federacji. W toku negocjacji przeważyło stanowisko pierwsze.

Już na samym początku ustalono, że reprezentującą Ukraińców stroną rokowań jest Ukraińska Socjalistyczna Republika Sowiecka, a nie antysowiecka Ukraińska Republika Ludowa. W wyniku kilkumiesięcznych debat w pałacu Czarnogłowców w Rydze postanowiono, że Rzeczpospolita Polska uzyska ziemie utracone w wyniku trzeciego i częściowo drugiego zaboru: zachodni Wołyń, Polesie, gubernię grodzieńską i wileńską wraz z Mińszczyzną. Ostatecznie wschodnia granica zbliżona była do linii II rozbioru z 1793 r. Oprócz traktatu o granicach, w Rydze ustalono również, że Polska otrzyma rekompensatę za wkład ziem polskich w budowanie gospodarki rosyjskiej w okresie rozbiorów, w wysokości 30 milionów rubli w złocie, oraz uzyska zwrot zrabowanych dóbr kultury, m.in. arrasów wawelskich, pomnika księcia Józefa Poniatowskiego autorstwa Bertela Thorvaldsena, widoków Warszawy Canaletta.

Traktat podpisano 18 marca 1921 r. Ze strony polskiej podpisy złożyli Jan Dąbski, Stanisław Kauzik, Edward Lechowicz, Henryk Strasburger i Leon Wasilewski. W imieniu Rosji Sowieckiej (oraz sowieckich republik Białorusi i Ukrainy) sygnowali dokument Adolf Joffe, Jakub Hanecki, Emanuel Kwiring, Jur Kociubiński i Leonid Oboleński. Od tej pory stosunki między oboma państwami się unormowały, mimo że niektóre postanowienia (zwłaszcza dotyczące zobowiązań finansowych) nigdy nie zostały zrealizowane. Stan granic uznany w Rydze przetrwał bez żadnych zmian aż do września 1939 r.