Masowa pomoc Żydom na ziemiach polskich była niemożliwa ze względu na terror niemiecki - stwierdził dyrektor Instytutu Pileckiego Wojciech Kozłowski. "Zawołani po imieniu" to projekt poświęcony osobom narodowości polskiej zamordowanym przez Niemców za niesienie pomocy Żydom mimo terroru hitlerowskiego w czasie okupacji niemieckiej. Na terenie Mławy prawdopodobnie były przypadki popełnionych przez Niemców mordów na Polakach, którzy pomagali Żydom w czasie II Wojny Światowej. Przed wojną społeczność żydowska w Mławie liczyła kilka tysięcy osób. Być może żyją jeszcze świadkowie i członkowie rodzin lub potomkowie pomordowaych przez Niemców Polaków.

Pamięć o tych, którzy wykazali się bohaterstwem w obliczu niemieckiego terroru, jest pielęgnowana we wspomnieniach rodzin, często jednak te historie nieznane są ogółowi społeczeństwa. Projekt powstał z potrzeby zaznaczenia w przestrzeni publicznej miejsc związanych z pomordowanymi, jednak obecnie składa się na niego szereg działań promocyjnych, edukacyjnych oraz naukowych.

Nazwa Zawołani po imieniu nawiązuje do wiersza Zbigniewa Herberta Pan Cogito o potrzebie ścisłości, w którym poeta podkreślił konieczność precyzyjnego oszacowania liczby ofiar „walki z władzą nieludzką”. Treść wiersza wskazuje na to, że wszystkim ofiarom zbrodni należy przywrócić miejsce w pamięci potomnych – w innym wypadku historia jest niepełna. Projekt Zawołani po imieniu przywraca więc pamięć o ludziach, których imiona i nazwiska zbyt długo pozostawały niewypowiedziane, a którzy wykazali się odwagą, empatią, a także zwykłą ludzką solidarnością. Oddając im cześć, przypominamy sobie o uniwersalnych wartościach.

„musimy zatem wiedzieć
policzyć dokładnie
zawołać po imieniu
opatrzyć na drogę”

Zbigniew Herbert

Każdego 24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Tego dnia w 1944 roku w Markowej k. Łańcuta doszło do zbrodni, która stała się symbolem niemieckich represji stosowanych wobec Polaków pomagających Żydom. 24 marca życie stracili 44-letni Józef i będąca w zaawansowanej ciąży 32-letnia Wiktoria Ulmowie, szóstka ich dzieci oraz ośmioro ukrywających się u nich członków trzech żydowskich rodzin - Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów. To tragiczne wydarzenie stało się asumptem do ustanowienia przez Parlament święta państwowego, z inicjatywy prezydenta Andrzej Dudy.

Projekt Zawołani po imieniu upamiętnienia Polaków zamordowanych przez Niemców za okazanie pomocy Żydom w czasie II wojny światowej. Ponadto oddaje on głos rodzinom – kolejnym pokoleniom, które odbudowywały swoje życie w cieniu gwałtownej i dramatycznej utraty najbliższych. Chodzi o to, aby zbudować w społeczeństwie świadomość istnienia takiej grupy ludzi, pozwolić im opowiedzieć ich historie, aby stały się one częścią naszej zbiorowej pamięci. Aby z jednej strony przełamać psychiczne opory nawarstwiające się przez pokolenia i niejako +oswoić+ to traumatyczne doświadczenie, z drugiej strony pośrednio pokazać, dlaczego masowa pomoc Żydom na ziemiach polskich była niemożliwa ze względu na terror niemiecki - stwierdził dyrektor Instytutu Pileckiego Wojciech Kozłowski.

Projekt ZAWOŁANI PO IMIENIU odgrywa również dużą rolę we współczesnym odbiorze historii. Stwarza niepowtarzalną okazję, aby otoczyć opieką rodziny upamiętnionych, wysłuchać po latach ich wspomnień oraz zapisać dla następnych pokoleń przejmujące świadectwa. Instytut Pileckiego inicjuje i realizuje w tym celu szereg działań integrujących społeczność rodzin, a także organizuje lekcje, warsztaty i spotkania ze świadkami wydarzeń, angażując przy tym środowiska lokalne.

Więcej informacji na temat projektu znajdą Państwo tutaj.

źródło: www.instytutpileckiego.pl